Do nedavno je Vršac imao status varošice, ali je promovisan u grad kada je izgrađen dovoljan broj bulevara u njemu. Ono što je interesantno je da je sama rana istorija ovog grada predmet istorijske rasprave. Zvaničnu verziju da je kulu i naselje oko nje podigao Vuk Branković u petnaestom veku, i da se naselje prvobitno zvalo Podvršan, novija istraživanja su pobila, ali je ono i dalje zvanična verzija istorije grada, koja stoji i na samom sajtu grada Vršca. U XVIII, oslobođenjem grada od Turaka, Vršac postaje slobodni kraljevski grad i dobija privilegije od strane Habzburga, te se ubrzano razvija. Uskoro se grad podelio na srpski i nemački deo. Čak je i Karađorđe boravio ovde, pa legenda kaže da nije imao da plati krčmaru, te da mu je poklonio dve kubure, zbog toga se taj lokal od tada zove „Dva pištolja“. Nakon Prvog svetskog rata, Vršac je bio deo graničnog sukoba Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i Kraljevine Rumunije. Ipak, zajedno sa Kikindom i Belom Crkvom je pripao Kraljevini SHS, dok je Rumunija dobila Temišvar i Arad. Da su trzavice između Srba i Nemaca bile velike i ovde pokazuje reakcija srpskog dela nakon događaja od 27. marta 1941, koja je bila takva da je i sam Hitler spomenuo Vršac u govoru koji je održao pred napad na Jugoslaviju. Vršac je bio među prvim oslobođenim mestima u Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata, a priča se da je Titov štab bio u današnjoj bolnici.
Ovo maleno mesto je poznato i po svojim čuvenim ličnostima. Spomenuću samo neke: čuveni arhitekta Dragiša Brašovan, prvi jugoslovenski šahovski velemajstor Bora Kostić, slikar Paja Jovanović, književnik Jovan Sterija Popović, partizanska heroina Anđa Ranković, i mnogi/e drugi/e.
Ukoliko vas zanima kultura Vršac je pravo mesto za vas! Iako ima samo 25000 stanovnika (oko 32000 sa okolnim naseljima), Vršac ima nekoliko lokacija gradskog Muzeja. Čuveno pozorište, biblioteku, obilje knjižara i spomenika. Vršačka kula, simbol grada, je renovirana, te od onda privlači mnogo više turista i turiskinja, a zalazak sunca odatle je predivan. Takođe, Uspenska i Saborna crkva su sagrađene nakon oslobođenja od Turaka, u drugoj polovini XVIII veka, a Katolička crkva, koja je najveća katolička crkva u Srbiji, i druga u bivšoj Jugoslaviji, je po mnogima najlepša građevina u gradu. Čuvena je po svojim starim orguljama, pa se tamo često održavaju i koncerti mladih umetnika/ca, kao i koncerti crkvene muzike.
Vršac ima jedan „glavni“ park, ali i nekoliko manjih lepo uređenih parkova. Centar i stari deo grada obiluju prelepim građevinama austrougarske gradnje. Šetalište, Trg svetog Teodora Vršačkog je puno kafića i različitih prodavnica. Okolne klupice su idealno mesto da sednete i pojedete sladoled iz najstarije poslastičarnice u gradu (koja još uvek radi), Đorđević.
Iz centra možete laganim tempom relativno brzo doći do Parka, gde možete sesti na neku od klupica i uživati u miru i prirodi, ili gledati vodoskoke iz fontane. Takođe se možete popeti i do Gradskog stadiona, te se diviti lepom pogledu na breg i kulu. Odmah pored se nalazi i čuveni sportski centar „Milenijum“. Ukoliko volite prirodu, ne smete da propustite da se popnete na breg, da odete do kule, najbolje kozijim stazicama, ili, ako ste hrabriji, do odmarališta na Crvenom krstu. Osim divne prirode, očekuju vas i predivni pogledi na grad i okolinu, mir i užitak.
Sa druge strane, ako više volite vodu, preporučujem vam da posetite gradsko jezero, na kojem uživa više od pola grada od juna do kasnog septembra. Na njemu je većina mladih Vrščana i Vrščanki naučilo da pliva, uključujući i mene. Pored toga, tamo skoro svi stvore vrlo lepe uspomene. Ljubitelji/ke ribolova bi došle u pravi raj, jer se u i okolo Vršca nalazi nekoliko lepih i primamljivih mesta za upražnjavanje ovog sporta, ili prosto za porodični izlet.
Prelepi manastir Mesić se nalazi blizu grada, a istoimeni potok teče kroz Vršac. Ono što je interesantno je to da je Vršac grad sa čak četrnaest mostova, što je čudno zato što kroz njega ne protiče nijedna reka.
Na kraju ću spomenuti i poznatu manifestaciju koja se održava svakog septembra – Dani berbe grožđa. Tada se u gradu prave vašar, parada, grožđe se baca iz aviona (da li sam spomenuo da Vršac ima aerodrom? 😊 ), organizuje se dečiji maskenbal, gostuju mnogi izvođači i umetnici/e.
Kao što vidite, poseta Vršcu bi se svakako isplatila, iako mu, nažalost, broj stanovnika opada, kao i većini manjih mesta, ovaj gradić itekako ima šta da ponudi svojim posetiocima. Grad pod kulom nije veliki, možete ga obići za dan ili dva, ali sigurno ćete uživati.
Autor: Stefan Kostić, volonter Medija tima